Heimwee

13 augustus 2018

Beste Jaap,

Vandaag schreef ik aan ons nieuwe boek over onmacht. Ik schreef over verandering van systeemregimes, hoe ingewikkeld dat verloopt en hoeveel onmacht dat met zich meebrengt. Op twee manieren. Het bestaande regime en de overtuigingen en waarden die daarbij horen, komt onder druk te staan door de ontwikkeling van een nieuw regime. We moeten loslaten wat vertrouwd voor ons was. Tegelijkertijd, het nieuwe regime is nog broos en vooral een idee en moet zich nog ontwikkelen en krijgt dus (nog) niet veel ruimte. Maar we weten helemaal nog niet hoe dat nieuwe moet, dat moeten we nog ontdekken.

Kortom, onmacht naar twee kanten.

Ik heb flink op die tekst zitten puzzelen. Het was best een klusje om dat goed op te schrijven. Dus eind van de middag mocht ik lekker buizen. Ik viel in een aflevering van Anthony Bourdains Parts unknown. Wellicht ken je hem niet, maar Bourdain was (hij is onlangs overleden) een beetje ruige, onaangepaste chefkok die over de wereld reisde om de culinaire wereld in andere landen zichtbaar te maken. Niet de mooie kant, maar de ruige kant. Heel mooie serie.

Het was de aflevering dat hij samen met Obama in Hanoi een kom noodles eet. Samen in een stalletje, met een biertje, kletsend over Vietman, reizen, eten en de wereld.

Ach, wat had ik toen ineens heimwee naar deze Amerikaanse president! Wat een toegankelijke man! Wat een gemak om zich in werelden te begeven die anders zijn dan Amerika (logisch ook wel als je woonde in onder andere Indonesië en Kenia). Wat een vermogen om te verbinden met verschillende mensen, om belangstellend te zijn en jezelf niet te groot te maken. Ik zat serieus met tranen in mijn ogen.

Ineens voelde ik in mezelf die onmacht van een regimeverandering. De wens om wat er was te houden. Ik wil het niet, dat nieuwe ‘ik ben de machtigste en de sterkste dus ze moeten me bewonderen en ik leg hen mijn wil op’-regime. Ik voel me onmachtig als ik zie wat er door dat gedrag in de wereld gebeurt, hoe leiders met zo’n houding op het podium gehesen worden alsof het normaal is, hoe in Europa gezocht wordt hoe hierop te antwoorden. Ik word boos als ik zie dat extreemrechts achter het Witte Huis demonstreert alsof ze door de president zelf gelegitimeerd zijn. Ik wil het niet.

Ik weet heus wel dat ik me ertoe zal moeten verhouden. Het is een regime dat in onze samenleving al aanwezig was, maar dat dankzij Trump nu aan kracht gewonnen heeft en wint, dat is nou eenmaal zo. Jij zei het in jouw brief al toen je schreef dat alles een transactie aan het worden is. Maar mag ik het oude regime terug? Het regime van met elkaar praten, je realiseren dat we in de wereld spanningen op moeten lossen door te praten, door de hand te reiken en toenadering te zoeken? Mag dat?

Maar het kan niet hè? Je kop in het zand steken is geen oplossing.

Ik vind het interessant en schrijnend om te zien hoe de hele wereld zoekt wat een goede manier van reageren is, wat je aan tegenkracht kunt organiseren en hoe je moet meebewegen. Het zijn interessante tijden. Maar ook tijden van onmacht. De antwoorden op dit machtsvertoon zijn er nog niet, er moet nog worden uitgevonden wat werkt. Er moet nog worden gezocht naar wat behouden kan worden uit het vorige regime.

De onmacht over wat er nu gebeurt zal wel afnemen naarmate de wereld  beter begrijpt hoe hier tegenwicht aan te geven. Maar toch, mag dat oude regime behouden blijven? Ik vind de wereld die daarbij hoort leuker. En die president die daarbij hoorde ook.

Groet, Leike